Za jakie wady odpowiada sprzedawca samochodu? Czyli o rękojmi wpisu część druga.
Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, a także ze względu na spore zainteresowanie poprzednim artykułem dotyczącym odpowiedzialności z tytułu rękojmi, kontynuuję ten wątek. W niniejszym wpisie – o konkretnych uprawnieniach kupującego z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej. Czyli o tym co może zrobić kupujący, gdy już wie o wadzie i o tym, że sprzedawca jest za nią odpowiedzialny. Wszystko oczywiście na przykładzie samochodu…
Regulacja.
Wpis dotyczy przepisów Kodeksu Cywilnego (aktualny tekst znajdziecie Państwo tutaj: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640160093). Regulacja dotycząca rękojmi za wady rzeczy sprzedanej rozpoczyna się od przepisu art. 556 Kodeksu.
Ważne!
Wpis bazuje na założeniu, że kupujący nie jest konsumentem. Sytuacja kupującego będącego konsumentem (czyli zawierającym umowę z przedsiębiorcą…) stanowić będzie przedmiot odrębnego wpisu. Wpis więc dotyczy sytuacji najbardziej typowej, sprzedaży między osobami „prywatnymi”.
Tytułem wstępu…
W poprzednim wpisie (do znalezienia pod następującym linkiem: http://adwokatmarczak.pl/artykuly/za-jakie-wady-odpowiada-sprzedawca-samochodu/) opisałem zasady odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej. Jeżeli warunki odpowiedzialności sprzedawcy są spełnione – wtedy kupujący może skorzystać z przysługujących mu uprawnień…
Uprawnienia kupującego.
Ustawa przewiduje cały szereg uprawnień, z których skorzystać może kupujący. I tak – jeżeli rzecz sprzedana ma wadę kupujący może:
- złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo
- złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy ale także
- zażądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady.
Jednakże! Uprawnienie do odstąpienia od umowy/obniżenia ceny nie wchodzi w grę jeśli sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie chyba, że rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
Ile powinna wynosić obniżona cena? Na pewno nie mamy tutaj do czynienia z dowolnością po stronie kupującego, ustawa wskazuje wyraźne kryteria choć… mimo to kwestia ta może nastręczać problemów. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.
Przykład.
Nasz zakupiony samochód ma wadę związaną z układem paliwowym. Jako kupujący chcemy obniżenia ceny samochodu. Jak obliczymy obniżoną cenę? Należy ustalić wartość samochodu, który nie ma wady, a także – wartość samochodu z daną wadą. Następnie ustalić stosunek obu wartości (przyjmijmy, że w naszym przypadku cena samochodu z wadą jest 15% niższa od ceny samochodu bez wady). Następnie naszą cenę umowną (wynikającą z umowy sprzedaży, która to cena może przecież różnić się od ceny rynkowej…) obniżamy z uwzględnieniem ustalonej wcześniej proporcji (czyli, w naszym przykładzie będzie to 15%). Wielu kupujących popełnia tutaj błąd „idąc na skróty” np. po prostu obniżając cenę umowną o koszty naprawy!
Jak wygląda obniżenie ceny w praktyce? Kupujący będzie domagał się zwrotu różnicy między ceną zapłaconą a ceną obniżoną od sprzedawcy.
Co jeszcze warto wiedzieć? Kupujący może odstąpić od umowy, tylko wtedy, gdy wada jest istotna.
Ważne!
Wada istotna – to taka wada, która skłoniłaby przeciętnego nabywcę rzeczy do odstąpienia od umowy. W przypadku samochodu ocenie powinien podlegać nie jego obiektywny stan techniczny lecz raczej – oczekiwania nabywcy związane z funkcjonowaniem pojazdu. Pojęcie wady istotnej jest więc nieostre, a każdy przypadek musi być oceniany indywidualnie.
Kupujący nie może również odstąpić od umowy jeżeli rzecz całkowicie zużył bądź utracił w okolicznościach, za które sprzedawca nie odpowiada.
Co do wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Sprzedawca winien to zrobić w rozsądnym czasie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Sprzedawca może odmówić kupującemu, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów. Jeżeli kupującym jest przedsiębiorca, sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej.
Ważne!
To kupujący dokonuje wyboru uprawnienia, z którego skorzysta. Nie jest możliwa kumulacja uprawnień (jaśniej – skorzystanie równocześnie z kilku z nich). Jedynym wyjątkiem jest możliwość połączenia oświadczenia o obniżeniu ceny i żądania usunięcia wady (przykładowo – kupiony samochód został przez sprzedawcę naprawiony ale nie przywróciło to jego pełnej wartości…).
I co jeszcze?
Oprócz opisanych wyżej (w sposób dość ogólny – regulacja jest bardzo złożona!), czterech podstawowych uprawnień przysługujących kupującemu, warto wiedzieć, że może on również dochodzić od sprzedawcy odszkodowania. I tak chociażby, w przypadku wady fizycznej, kupujący może żądać naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności, a w szczególności może żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów. Kupujący może dochodzić również odszkodowania na tzw. zasadach ogólnych.
Terminy!
Warto pamiętać również, że skorzystanie przez kupującego z przysługujących mu uprawnień jest ograniczone czasowo.
Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. W tym terminie kupujący może złożyć także oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. Jeżeli kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, bieg terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady.
Ważne!
W razie dochodzenia przed sądem albo sądem polubownym jednego z uprawnień z tytułu rękojmi termin do wykonania innych uprawnień, przysługujących kupującemu z tego tytułu, ulega zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
W przypadku wad prawnych – termin rozpoczyna się od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady, a jeżeli kupujący dowiedział się o istnieniu wady dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej – od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne.
Na zakończenie…
System uprawnień przysługujących kupującemu z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej jest bardzo złożony. Niniejszy wpis to jedynie zarys regulacji, nie obejmujący wszystkich jej aspektów. Niemniej – mam nadzieję, że artykuł da Państwu przynajmniej ogólny obraz tego, co można zrobić, gdy rzecz kupiona ma wadę i za wadę odpowiada sprzedawca na zasadzie rękojmi…
Stan prawny na dzień: 09 lutego 2018 roku.
Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelaria Adwokacka w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.
Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.
