Kara ograniczenia wolności czyli o „pracach społecznych” i nie tylko…
W niniejszym artykule znajdziecie Państwo podstawowe informacje dotyczące kary ograniczenia wolności. To chyba najbardziej „tajemnicza” z przewidzianych przez polskie prawo kar, dla wielu osób sama jej nazwa niewiele mówi. W codziennym języku kara ta częściej określana jest jako „prace społeczne” choć nie jest to do końca prawidłowe skojarzenie. Zachęcam do zapoznania się z tekstem!
Regulacja.
We wpisie skupię się na przepisach Kodeksu Karnego (ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku, aktualny tekst znajdziecie Państwo po kliknięciu w następujący link: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19970880553). Szczególną uwagę warto zwrócić chociażby na przepisy zawarte w art. 32 Kodeksu Karnego, w art. 34 § 1 – 3 Kodeksu Karnego czy też w art. 35 § 1 – 4 Kodeksu Karnego.
Na czym polega kara ograniczenia wolności?
Kara ograniczenia wolności zawarta jest w znajdującym się w art. 32 Kodeksu Karnego katalogu kar, obok takich kar jak kara grzywny, kara pozbawienia wolności czy chociażby kara dożywotniego pozbawienia wolności. Jest to kara wymierzana zazwyczaj za mniej poważne przestępstwa, uznawana za mniej dolegliwą niż kara pozbawienia wolności.
Jak wspomniałem we wstępie – kara ta w języku potocznym najczęściej określana jest mianem „prac społecznych”. Jest to jedynie częściowo poprawne skojarzenie!
Otóż kara ograniczenia wolności polega na:
– obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne;
– potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.
Obowiązek oraz potrącenie orzeka się łącznie lub osobno.
Z orzecznictwa sądowego…
Określenie w wyroku tylko rozmiaru orzeczonej kary ograniczenia wolności, bez wskazania sposobu, w jaki winna być ona wykonywana, stanowi rażące naruszenie art. 34 § 2 pkt 2 k.k. i art. 35 § 1 k.k., które ma istotny wpływ na treść wyroku, ponieważ czyni go w praktyce niewykonalnym. Uchybienie to nie może być zarazem konwalidowane w postępowaniu wykonawczym.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2011 roku, sygn. akt: II KK 18/11.
Tak więc sąd orzekając karę ograniczenia wolności ma obowiązek wskazać precyzyjnie w treści orzeczenia w jaki sposób ta kara będzie wykonywana!
Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. Natomiast potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone, co oczywiste – tylko wobec osoby zatrudnionej. W czasie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać, bez zgody sądu, stosunku pracy.
Nawiasem jedynie wspomnę, na podstawie własnej praktyki zawodowej, iż sądy orzekając karę ograniczenia wolności w przytłaczającej ilości przypadków jako sposób jej wykonania – obowiązek wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne.
Granice czasowe kary ograniczenia wolności.
Karę ograniczenia wolności orzeka się w miesiącach i latach. O ile ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej zaś – dwa lata. W przypadku, gdy ustawa przewiduje nadzwyczajne obostrzenie kary – kara ograniczenia wolności nadal nie może przekroczyć dwóch lat.
I dodatkowe obowiązki.
W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:
– nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu;
– ma również obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Co więcej, orzekając karę ograniczenia wolności, sąd może włożyć na skazanego obowiązek zapłaty świadczenia pieniężnego (świadczenie wymienione w przepisie art. 39 pkt 7 Kodeksu Karnego) lub obowiązki:
– przeproszenia pokrzywdzonego,
– wykonywania ciążącego na skazanym obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
– wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
– powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
– poddania się terapii uzależnień,
– poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
– uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
– powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
– powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób.
Przypadki szczególne.
Warto, moim zdaniem, zwrócić również uwagę na pewne szczególne przypadki, przewidziane przez Kodeks Karny, a wiążące się z karą ograniczenia wolności. Mam tutaj na myśli orzekanie kary ograniczenia wolności wraz z karą pozbawienia wolności oraz zamianę kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na karę ograniczenia wolności. Obie regulacje uznawane są przez praktyków prawa za niosące ze sobą korzyści dla oskarżonego/skazanego.
Jeżeli chodzi o pierwszy z przywołanych przypadków. W sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn, sąd może orzec jednocześnie karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym trzech miesięcy, a jeżeli górna granica ustawowego zagrożenia wynosi przynajmniej dziesięć lat – sześciu miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat dwóch. Przepisów art. 69-75 nie stosuje się. W pierwszej kolejności wykonuje się wówczas karę pozbawienia wolności, chyba że ustawa stanowi inaczej.
O drugim przypadku natomiast możecie Państwo przeczytać w następującym wpisie:
https://instytucje.blogspot.com/2018/01/zamiana-kary-pozbawienia-wolnosci-z.html
I na zakończenie…
Kara ograniczenia wolności występuje również w Kodeksie Wykroczeń. O tej regulacji w jednym z kolejnych wpisów.
Stan prawny na dzień: 07 stycznia 2018 roku.
Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelaria Adwokacka w Łodzi i Zduńskiej Woli.
Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.
