Zrzeczenie się dziedziczenia.
We wpisie o zrzeczeniu się dziedziczenia – instytucji prawnej pozwalającej na „poukładanie” pewnych spraw jeszcze za życia potencjalnego spadkodawcy, w sposób „pewniejszy” niż pozwala na to testament. Warto mieć świadomość istnienia takiej opcji. Zachęcam do zapoznania się z tekstem.
Regulacja.
We wpisie skupię się na przepisach art. 1047 – 1050 Kodeksu Cywilnego (aktualny tekst tej ustawy znajdziecie Państwo tutaj: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640160093).
Zrzeczenie się dziedziczenia.
W Kodeksie Cywilnym istnieje generalna reguła, zgodnie z którą – umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna. Od tejże generalnej reguły są jednak wyjątki. Wyjątkiem takim jest właśnie zrzeczenie się dziedziczenia. Zrzeczenie się dziedziczenia to nic innego jak umowa zawarta pomiędzy spadkobiercą ustawowym a przyszłym spadkodawcą, w której to umowie spadkobierca ustawowy zrzeka się dziedziczenia po przyszłym spadkodawcy.
Warto wiedzieć!
W umowie ustawowy spadkobierca może się zrzec zarówno dziedziczenia całego spadku jak i – ograniczyć zrzeczenie się dziedziczenia tylko do ułamkowej części spadku. Nie jest jednak dopuszczalne zrzeczenie się dziedziczenia konkretnych przedmiotów wchodzących w skład spadku.
Wspomnę jeszcze w tym miejscu, iż zrzeczenie się dziedziczenia <<nie>> jest zrzeczeniem się „na rzecz innej osoby”. To po prostu zrzeczenie się – wyłączenie się od dziedziczenia. Prawo polskie nie zna instytucji zrzeczenia się dziedziczenia na rzecz oznaczonej osoby/podmiotu.
Zrzeczenie się dziedziczenia – skutki.
Zrzekający się zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku. Oznacza to, że zrzekający się ani nie dziedziczy, ani nie ma również prawa do zachowku. Skutki zrzeczenia się dziedziczenia rozciągają się także na zstępnych zrzekającego się (zupełnie inaczej niż przy odrzuceniu spadku, gdzie każdy decyduje „za siebie”…), chyba że w umowie, w sposób wyraźny, postanowiono inaczej.
Warto wiedzieć!
Skutki zrzeczenia się rozciągają się zarówno na zstępnych zrzekającego się żyjących w momencie zawierania umowy – jak i na tych zstępnych, którzy urodzili się później.
Skutki zrzeczenia się dziedziczenia dotyczą wyłącznie dziedziczenia ustawowego! Spadkobierca, który zrzekł się dziedziczenia po danym spadkodawcy i tak będzie mógł po nim dziedziczyć – na mocy sporządzonego przez tego spadkodawcę testamentu.
Zrzeczenie się dziedziczenia – wzór.
Nie przedstawię Państwu przykładowej umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Nie chodzi tu o mój egoizm czy też o to, że umowa ta jest wyjątkowo trudna do zrozumienia… po prostu – umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa, która nie ma formy aktu notarialnego, jest nieważna. A skoro i tak musicie Państwo udać się do notariusza… to on zadba o właściwe sformułowanie umowy.
Zrzeczenie się dziedziczenia – czy można to odwrócić?
Można, istnieje taka opcja. Wymaga to kolejnej umowy, także w formie aktu notarialnego. Precyzyjnie – zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono.
Zrzeczenie się dziedziczenia a testament.
Po lekturze wszystkiego, co napisałem wyżej, może powstać po Państwa stronie pytanie – a po co umowa o zrzeczenie się dziedziczenia skoro mam możliwość sporządzenia testamentu, którym równie dobrze mogę poukładać sprawy na wypadek mojej śmierci? Testament to jednak pewne ograniczenia. Ot, chociażby zachowek – wydziedziczenie wymaga podania w testamencie jego przyczyny, która to przyczyna musi zawierać się w ustawowym katalogu i która to przyczyna musi być prawdziwa – tj. istniejąca w rzeczywistości (swoją drogą polecam wpis: http://adwokatmarczak.pl/artykuly/wydziedziczenie-czy-naprawe-takie-proste/). Proste? Nie do końca. Pewne? Również nie do końca – może się okazać, iż po naszej śmierci osoba uprawniona dochodzić będzie zachowku kwestionując wydziedziczenie… Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia, co obejmuje również prawo do zachowku, daje większą pewność.
Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelaria Adwokacka w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.
Stan prawny na dzień: 17 stycznia 2018 roku.
Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.
