Za jakie wady odpowiada sprzedawca samochodu?

Albo inaczej ujmując tytuł – o prawach kupującego samochód. Wpis dotyczy instytucji rękojmi za wady rzeczy sprzedanej. Aby łatwiej było Państwu zrozumieć opisywaną regulację – omówię ją na przykładzie sprzedaży samochodu. Jest to przypadek, przynajmniej w zakresie mojej praktyki zawodowej, najczęściej spotykany. Te same zasady odnosić będą się z niewielkimi różnicami chociażby do wad sprzedanej nieruchomości -takiej jak dom czy mieszkanie… Mam nadzieję, że wpis okaże się przydatny!

Regulacja.

Wpierw oczywiście wskazanie gdzie należy szukać właściwych przepisów. Dzisiaj skoncentruję się na regulacji zawartej w Kodeksie Cywilnym (aktualny tekst znajdziecie Państwo tutaj: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640160093). Regulacja zaczyna się od przepisu art. 556 Kodeksu…

Ważne! Wpis bazuje na założeniu, że kupujący nie jest konsumentem. Sytuacja kupującego będącego konsumentem (czyli zawierającym umowę z przedsiębiorcą…) stanowić będzie przedmiot odrębnego wpisu. Ważne!

Rękojmia za wady rzeczy sprzedanej.

Załóżmy, że kupujemy samochód. Po zakupie na jaw wychodzą wady kupionego samochodu, o których to wadach do tej pory nic nie wiedzieliśmy. Co możemy zrobić?

Odpowiedzią może być skorzystanie z instytucji rękojmi za wady rzeczy sprzedanej.

Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną.

To właśnie jest istota instytucji rękojmi.

Wada fizyczna? To niezgodność rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

– nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

– nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;

– nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;

– została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.

Przykłady.

Kupiony samochód miał być bezwypadkowy, okazało się jednak, iż przytrafiła mu się w przeszłości poważna kolizja. Licznik w samochodzie został „przekręcony” i wskazywał niższy nie rzeczywisty przebieg samochodu. Samochód miał być w pełni sprawy, nie można nim jednak ruszyć ze względu na istniejącą awarię…

Wada prawna? Mamy z nią do czynienia wtedy, gdy rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. W razie sprzedaży prawa sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie prawa.

Przykład.

Samochód kradziony – to rzecz sprzedana dotknięta wadą prawną.

Granice odpowiedzialności.

Oczywiście sprzedawca nie zawsze ponosić będzie odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Ten akapit jest chyba najważniejszy w całym wpisie.

Po pierwsze. Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili. Prościej – sprzedawca, generalnie, odpowiada za wady (przyczyny wad) powstałe najpóźniej do chwili wydania rzeczy sprzedanej (czyli naszego samochodu). W przypadku wad prawnych sytuacja wygląda nieco inaczej – sprzedawca jest bowiem odpowiedzialny za wady istniejące w chwili zawarcia umowy sprzedaży (rzecz oznaczona co do tożsamości czyli nasz przykładowy samochód; w przypadku rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku – znaczenie miałby moment wydania rzeczy…).

Po drugie. Sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. Wiedział, a nie – mógł się z łatwością dowiedzieć! Nawiasem, gdyż nie dotyczy to naszego przykładowego samochodu, wspomnę jedynie, iż gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy mające powstać w przyszłości, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy.

Warto wiedzieć…

Przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. Do zachowania powyższego terminu wystarczy wysłanie przed jego upływem zawiadomienia o wadzie.

Po trzecie. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć, przy czym wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym. Tak więc sprzedawca samochodu nie ponosi odpowiedzialności także wtedy, gdy w umowie sprzedaży samochodu zastrzeżono, iż wyłącza się odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady sprzedanego samochodu (ważne dla sprzedawców!).

Ważne!

Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący jest zmuszony wydać rzecz osobie trzeciej, umowne wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie zwalnia sprzedawcy od obowiązku zwrotu otrzymanej ceny, chyba że kupujący wiedział, iż prawa sprzedawcy były sporne, albo że nabył rzecz na własne niebezpieczeństwo.

I wreszcie…  Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od wydania rzeczy kupującemu (w przypadku wad nieruchomości termin jest dłuższy i wynosi lat pięć).

Ważne!

Upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.

W tym momencie jedynie zaznaczę, iż dodatkowe wyłączenia odpowiedzialności sprzedawcy wynikać mogą z przedawnienia roszczeń/upływu terminów do złożenia oświadczeń kupującego. Bardziej szczegółowo opiszę te kwestie już po wyjaśnieniu jakie konkretnie uprawnienia przysługują kupującemu z tytułu rękojmi.

Podsumowując…

Ponieważ regulacja jest dość rozbudowana, postaram się na koniec przedstawić jej całość bardziej obrazowo. I tak… sprzedawca samochodu ponosi odpowiedzialność względem kupującego z tytułu rękojmi za wady fizyczne (np. usterki w działaniu samochodu czy też samochód powypadkowy zamiast bezwypadkowego…) i prawne samochodu (np. samochód kradziony). Wada fizyczna (lub jej przyczyna) musi istnieć w momencie wydania samochodu kupującemu, zaś wada prawna – w momencie zawarcia umowy sprzedaży samochodu. Sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności jeżeli kupujący o wadzie wiedział, a także, gdy strony umownie wyłączyły odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi. Kupujący musi pamiętać, iż ustawa przewiduje czasowe ograniczenia dla skorzystania z jego uprawnień (termin do stwierdzenia wady, termin złożenia oświadczeń/przedawnienia roszczeń…).

Ważne!

Rękojmię należy wyraźnie odróżnić od gwarancji! To dwie różne instytucje prawne!

Co dalej?

Regulacja dotycząca instytucji rękojmi jest bardzo rozbudowana. Powyższy artykuł to jedynie wprowadzenie do tego szerokiego tematu. W kolejnych wpisach – m.in. o konkretnych uprawnieniach przysługujących kupującemu z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej (samochodu) czyli o tym co możemy zrobić, gdy już wiemy o wadzie i o tym, że sprzedawca jest za nią odpowiedzialny, a także o szczególnych regulacjach dotyczących przypadku, gdy kupujący jest konsumentem.

Stan prawny na dzień: 09 stycznia 2018 roku.

Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelaria Adwokacka w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.

Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.