Leasing a podział majątku wspólnego małżonków.

Pytanie: „Rozwiodłam się z mężem. W czasie trwania naszego małżeństwa założyłam i prowadziłam jednoosobowo tzw. indywidualną działalność gospodarczą w zakresie usług księgowych. Firmę prowadzę do dziś, zaznaczam, że mój były mąż nie miał z nią nigdy nic wspólnego. W związku z prowadzoną działalnością wzięłam w leasing samochód. Samochód ostatecznie spłaciłam i wykupiłam dopiero kilka miesięcy po zakończeniu sprawy rozwodowej. Czy w opisanej sytuacji samochód jest wyłącznie moją własnością czy też stanowi majątek wspólny mój i mojego byłego męża?”.

Dla udzielenia odpowiedzi na postawione pytanie niezbędne są dodatkowe informacje. Przede wszystkim – wskazanie ustroju majątkowego, który obowiązywał między małżonkami. Znaczenie (dla szerszych rozliczeń) ma również źródło finansowania (majątek wspólny/majątek osobisty) spłat rat leasingowych samochodu w trakcie trwania małżeństwa.

Zakładając, że intercyza (czyli umowa dot. ustroju majątkowego małżeńskiego) jest czynnością raczej wyjątkową, która zapada w pamięć i o której zazwyczaj odruchowo wspomina się w kontekście rozliczeń majątkowych między małżonkami po rozwodzie, przyjmuję na potrzeby niniejszego wpisu, że intercyzy nie zawarto a małżonkowie pozostawali w ustroju małżeńskiej wspólności ustawowej. Zakładam również, że raty leasingu spłacane były z majątku wspólnego małżonków do czasu rozwiązania małżeństwa przez rozwód, zaś ze względu na charakter działalności pytającej – działalność ta nie wiązała się z posługiwaniem się przedsiębiorstwem w rozumieniu przepisu art. 551 Kodeksu cywilnego.

A teraz czas już na właściwą odpowiedź.

Przedmiot leasingu, do momentu jego wykupu (oczywiście o ile umowa w ogóle przewiduje opcję wykupu) pozostaje własnością leasingodawcy (w Kodeksie cywilnym określanego jako finansujący). Leasingobiorcy (korzystającemu) przysługuje prawo do korzystania (używania i pobierania pożytków) z przedmiotu leasingu oraz ewentualnie – roszczenie o wykup przedmiotu leasingu w oznaczonym terminie.

Podział majątku wspólnego małżonków następuje według stanu (tego majątku) istniejącego w chwili ustania wspólności majątkowej (najczęściej w praktyce jest to moment uprawomocnienia się wyroku rozwodowego tudzież zawarcia intercyzy ustanawiającej rozdzielność majątkową). Prościej – dzieli się to, co wchodzi w skład majątku wspólnego na moment ustania wspólności majątkowej małżeńskiej. O przynależności konkretnego prawa do majątku wspólnego małżonków/majątków osobistych decydują przepisy prawa rodzinnego, w żadnym stopniu natomiast to, czy dany przedmiot majątkowy został nabyty wskutek czynności prawnej dokonanej przez jednego czy też oboje małżonków. W przypadku ustroju wspólności ustawowej małżeńskiej decydujące znaczenie dla przynależności praw do poszczególnych mas majątkowych (majątku wspólnego, majątków osobistych) mają przepisy art. 31 i art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W świetle wskazanych przepisów i w okolicznościach omawianego przypadku – prawa majątkowe wynikające z umowy leasingu – prawo korzystania z samochodu oraz roszczenie o wykup samochodu – na chwilę ustania wspólności majątkowej stanowiły majątek wspólny małżonków. Natomiast mające miejsce już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, przekształcenie roszczenia o wykup leasingowanego samochodu w prawo własności samochodu nie zmieniło wspólnego charakteru praw. Innymi słowy – jeżeli roszczenie o nabycie niepodzielnego przedmiotu przysługiwało małżonkom wspólnie to tak samo wspólne jest prawo powstałe wskutek realizacji tego roszczenia.

Sam fakt wykupu samochodu tylko przez jednego małżonka należy traktować wyłącznie w kategorii działania mającego na celu zachowanie wspólnego prawa.

Podsumowując – w omawianym przypadku wykupiony przez pytającą samochód, stanowiący przed wykupem przedmiot umowy leasingu, wejdzie w skład majątku wspólnego małżonków i to nawet pomimo tego, że wykup został dokonany wyłącznie przez pytającą i to po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Powyższe jest zgodne z utrwalonym orzecznictwem sądów (chociażby postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2015 roku, sygn. akt: II CSK322/14)

Natomiast raty leasingowe, zapłacone przez pytającą już po ustaniu małżeństwa, a więc i po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, podlegają rozliczeniu jako nakłady z majątku osobistego pytającej na majątek wspólny. Nawiasem dodam, że określenie wartości samochodu powinno być dokonane na chwilę podziału majątku wspólnego małżonków.

Polecam także inne wpisy!

O wspólności ustawowej małżeńskiej:

http://instytucje.blogspot.com/2017/12/mazenskie-ustroje-majatkowe-ustawowy.html

http://instytucje.blogspot.com/2017/12/mazenskie-ustroje-majatkowe-ustawowy_12.html

O wynikających z umowy – rozdzielności majątkowej i rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków:

http://instytucje.blogspot.com/2018/05/umowne-ustroje-majatkowe-w-mazenstwie.html

O ustanowieniu rozdzielności majątkowej przez sąd:

http://instytucje.blogspot.com/2019/08/ustanowienie-rozdzielnosci-majatkowej.html

O wzajemnych rozliczeniach małżonków…

http://instytucje.blogspot.com/2018/01/ustalenie-nierownych-udziaow-w-majatku.html

http://instytucje.blogspot.com/2018/03/podzia-majatku-mazonkow-rozliczenie.html

Stan prawny na dzień: 15 kwietnia 2020 roku.

Autor: adwokat Maciej Marczak, Kancelarie Adwokackie w Łodzi oraz w Zduńskiej Woli.

Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.